„Sztuka na zawsze…? 75 lat Wydziału Konserwacji i Restauracji Dzieł Sztuki w ASP w Warszawie”

W dniach 7 października – 12 listopada 2022 w Pałacu Czapskich, siedzibie Akademii Sztuk Pięknych w Warszawie przy ul. Krakowskie Przedmieście 5 oraz na pałacowym dziedzińcu była prezentowana wystawa pt. „Sztuka na zawsze…? 75 lat Wydziału Konserwacji i Restauracji Dzieł Sztuki w ASP w Warszawie”. 

Jubileuszowa wystawa Wydziału Konserwacji i Restauracji Dzieł Sztuki ASP w Warszawie to jedna z największych na przestrzeni ostatnich dekad prezentacja, spektrum działań konserwatorskich  –  efektów pracy kolejnych pokoleń konserwatorek i konserwatorów związanych z Wydziałem. Wystawa prezentuje najciekawsze realizacje, zarówno konserwatorskie, technologiczne i artystyczne,
jak i projekty naukowo-badawcze z ostatnich kilkudziesięciu lat, oryginalne dzieła sztuki po konserwacji, ale też ich makiety i dokumentacje obrazujące stan sprzed prac konserwatorskich. Wystawa powstała w odniesieniu do najlepszych polskich i światowych praktyk nowoczesnej konserwacji i restauracji dzieł sztuki, łączących sztukę z nauką, tradycję z nowoczesnością, wiedzę
i umiejętności z wielką pasją.

Kulisy pracy konserwatorskiej

Ideą wystawy było pokazanie tego, co zazwyczaj pozostaje za kulisami pracy konserwatorskiej, a więc kompleksowych, niejednokrotnie bardzo skomplikowanych działań stosowanych w celu ratowania dzieł sztuki. Konserwatorka czy konserwator, czasem w sterylnej pracowni, niekiedy na wysokich rusztowaniach w pałacu czy kościele, niczym chirurg dokonuje działań, z efektami których każdy z nas niejednokrotnie się zetknął, zazwyczaj zupełnie nie zdając sobie sprawy z tego, ile wiedzy, umiejętności i pracy wymagało uzyskanie końcowego efektu. Na wystawie dajemy możliwość prześledzenia tych procesów.

Podpatrzenie „tajemnych” zabiegów konserwatorskich w trakcie prac odbywających się na oczach osób zwiedzających wystawę może stanowić niepowtarzalne, zupełnie inne od dotychczas przeżywanych na wystawach muzealnych, doświadczenie rozbudzające ciekawość, pogłębiające wiedzę i zainteresowania odbiorców. Dzięki towarzyszącym wystawie warsztatom i zajęciom edukacyjnym ich uczestnicy i uczestniczki poznają teorię konserwatorską w praktyce – zachęcają organizatorzy wystawy.

75. rocznica

W 2022 roku przypada 75. rocznica powstania Studium Konserwacji Zabytków Malarstwa przy Akademii Sztuk Pięknych w Warszawie, które zapoczątkowało funkcjonowanie Wydziału w obecnym kształcie. Dziś WKiRDS Akademii Sztuk Pięknych w Warszawie jest największym w Polsce wydziałem kształcącym studentki i studentów w zakresie ochrony i konserwacji-restauracji dzieł sztuki; jednostką naukową, której kadra i osoby studiujące mają ogromne zasługi dla ratowania i ochrony polskiego i światowego dziedzictwa.

Początkowo kluczowym celem było wykształcenie kadry profesjonalnych konserwatorów, będących w stanie podjąć trud ratowania tego, co pozostało z materialnego dziedzictwa kultury narodowej po kataklizmie II wojny światowej. Pomysł kształcenia konserwatorów na poziomie akademickim był naturalną konsekwencją tych potrzeb, wspartą wielowiekową tradycją opieki nad zabytkami. Założyciele studium –  prof. Michał Walicki, prof. Bohdan Marconi, prof. Edward Kokoszko, potem prof. Juliusz Bursze i wielu innych podkreślali wagę dualistycznego charakteru edukacji – artystycznego oraz naukowo-badawczego. Mimo wielu początkowych problemów oraz często niesprzyjającej sytuacji politycznej Wydział wykształcił specjalistów, którzy ratowali, chronili i konserwowali zabytki na terenie całego kraju i poza jego granicami.

Podobnie jak w całej Europie studia konserwatorskie w polskich akademiach i wyższych uczelniach plastycznych powstały wkrótce po 1945 roku. Skala ujawnionych zniszczeniami wojennymi potrzeb spowodowała, iż był to punkt zwrotny w wielopokoleniowych staraniach polskich malarzy, historyków sztuki, muzeologów mających na celu ochronę i konserwację dzieł sztuki. Zniszczenia ostatniej wojny powodowały zasadnicze zmiany w nastawieniu władz do problemu ochrony zabytków i ich konserwacji, zmieniając także ich sposoby finansowania” („Akademia Sztuk Pięknych
w Warszawie w latach 1944 – 2004”, dr hab. Wojciech Włodarczyk, prof. uczelni).

Współcześnie zarówno kadra, jak i absolwentki i absolwenci Wydziału mogą poszczycić się ogromnym, bardzo różnorodnym dorobkiem w zakresie konserwacji i restauracji dzieł sztuki oraz zabytków w Polsce i na świecie. Ratują szeroko rozumiane dziedzictwo kultury – od pojedynczych dzieł, aż po całe założenia architektoniczne, pałace, kościoły, cmentarze, stanowiska archeologiczne, kolekcje sztuki współczesnej czy etnograficznej w Polsce, na Kresach Wschodnich, w Egipcie, Sudanie, Libanie, Peru, Francji, Belgii, we Włoszech i wielu innych miejscach świata.

Spektrum specjalności

Wydział Konserwacji i Restauracji Dzieł Sztuki warszawskiej ASP od 1947 roku kształci w trybie sześcioletnich jednolitych studiów magisterskich. Od początku swego istnienia mają one charakter interdyscyplinarny – dużą uwagę zwraca się zarówno na rozwój umiejętności manualnych, talentów artystycznych, jak i nabycie gruntownej wiedzy z zakresu humanistyki i nauk ścisłych. Pozwala
to na odpowiedzialne podejście do oryginalnego dzieła sztuki w procesie jego konserwacji. Wydział oferuje najszersze w szkolnictwie polskim, unikatowe w skali światowej, spektrum specjalności w zakresie konserwacji i restauracji: malarstwa sztalugowego, ściennego, rzeźby drewnianej polichromowanej, rzeźby kamiennej, dzieł na papierze, skórze, fotografii, a także tkaniny zabytkowej (jedyna taka specjalizacja w Polsce!), obiektów etnograficznych i dzieł sztuki współczesnej.

Obiekty, które WKiRDS pozyskuje do celów dydaktycznych pochodzą z placówek muzealnych, archiwów, bibliotek, instytucji naukowych w kraju i na świecie oraz od właścicieli prywatnych. Wydział współpracuje z krajowymi zagranicznymi instytucjami konserwatorskimi i badawczymi w ramach grantów naukowych, programów wymiany studenckiej, realizowanych prac badawczo-konserwatorskich. Współtworzy lub czynnie uczestniczy w międzynarodowych organizacjach konserwatorskich, muzealnych, sieciach doskonałości (ICOM, ICCROM, INCCA, CIMAM, ENCORE i innych).

Ekspozycja

Plan wystawy objął aranżację aż 10 sal wystawowych w Pałacu Czapskich. Ekspozycja przewiduje: prezentację historii i teraźniejszości Wydziału Konserwacji i Restauracji Dzieł Sztuki, m.in.: narzędzi  i artefaktów związanych z zawodem, materiałów archiwalnych, wywiadów z nestorami Wydziału; infografiki przybliżające strukturę i specyfikę poszczególnych katedr; mozaikę próbników technologicznych pokazujących krok po kroku technologie i techniki powstania poszczególnych dzieł oraz profesjonalne kopie obrazów stworzone na podstawie tego rozpoznania. Zaprezentowano obiekty zabytkowe, m.in.: obrazy, rzeźby, mapy, pastele, grafiki, ceramikę, meble, tkaniny po lub w trakcie konserwacji wraz z dokumentacją (pokazywaną multimedialnie) oraz  z historyczną aranżacją zakonserwowanych obiektów (m.in. Gabinet rycin). Wyjątkową sytuację stworzono dając widzom możliwość podpatrywania konserwatora „na żywo” w trakcie prowadzenia procesów konserwatorskich, jak i uczestniczenia w analizach mikroskopowych w ramach zaimprowizowanego laboratorium.

Podczas wystawy „Sztuka na zawsze…?” zaprezentowano także prace plastyczne i najciekawsze projekty badawczo-konserwatorskie kadry Wydziału, wybrane projekty studenckie, dyplomowe, doktorskie i profesorskie ostatniej dekady (w formie prezentacji, filmów, artefaktów, posterów), jak również osiągnięcia Międzyuczelnianego Instytutu Konserwacji.

75-lecie Wydziału Konserwacji i Restauracji Dzieł Sztuki w ASP w Warszawie jest szczególnym momentem kształtujących się przemian związanych z ochroną, opieką i konserwacją w Polsce. To dobry czas na wskazanie, jak ważnym dobrem społecznym jest utrzymanie nauki i sztuki konserwatorskiej na najwyższym poziomie – mówi dr hab. Monika Jadzińska, prof. uczelni, dziekan Wydziału Konserwacji i Restauracji Dzieł Sztuki ASP w Warszawie.

---

„Sztuka na zawsze…? 75 lat Wydziału Konserwacji i Restauracji Dzieł Sztuki w ASP w Warszawie”

Akademia Sztuk Pięknych w Warszawie

Pałac Czapskich
ul. Krakowskie Przedmieście 5

wernisaż: 7 października 2022, g. 18.00.
wystawa czynna: 8 października – 12 listopada 2022
pon. – sob., w godzinach 12.00 – 19.00

wstęp wolny

Więcej o wydarzeniu
Wydarzenie na Facebooku

---

Kuratorka: dr hab. Monika Jadzińska, prof. uczelni

Koordynator główny: Łukasz Wojtowicz

Koordynatorzy sal i wydarzeń: dr Anna Zatorska, Anna Duda-Maczuga, Marcin Petrus, Łucja Nowak- Wróblewska, dr Dorota Dzik-Kruszelnicka, Sylwia Popławska, Katarzyna Pisarska, dr Kacper Ziółkowski, dr Elżbieta Kołodziejczyk-Macander, dr Mateusz Jasiński, dr Magdalena Grenda, dr Elżbieta Jeżewska, Antoni Ciężkowski, Andrzej Kazberuk, dr Katarzyna Królikowska-Pataraia, Gustaw Bołdok

Projektantka ekspozycji: Aleksandra Reda

Projekt identyfikacji wizualnej wystawy: dr Keiji Matsumoto

Koncepcja wizualna plakatu: Katarzyna Beck

Projekt identyfikacji graficznej promocji wydarzenia: Piotr Dudek 

Filmy i prezentacje na ekspozycji: dr Anna Zatorska, Konrad Stasiuk, Tymon Rizov- Ciechański, dr hab. Monika Jadzińska prof. uczelni, Roman Stasiuk

Koordynacja produkcji oraz promocja:
prof. Prot Jarnuszkiewicza – prorektor ds. współpracy zewnętrznej i promocji oraz Biuro Promocji i Współpracy